Każdy dowódca od szczebla drużyny po armie zadaje sobie pytanie: „Co się znajduje za wzgórzem?”. Wiedza ta niejednokrotnie decydowała o wyniku bitwy a nawet wojny, ale przede wszystkim o życiu lub śmierci żołnierza. Dlatego od wieków tworzono odziały rozpoznawcze: szybkie, mobilne, dobrze uzbrojone miały być oczami i uszami dowódców. Przez stulecia głównym środkiem transportu tych jednostek były konie. Jednak na początku XXw. gdy motoryzacja poszczególnych armii nabierała coraz większego tempa coraz częściej odziały rozpoznawcze otrzymywały jako środki transportu motocykle, samochody terenowe a nawet lekkie czołgi.
Gdy w styczniu 1937 roku Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych – Komitet do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu zatwierdził tworzenie oddziałów motorowych, a w marcu zapadła decyzja stworzenia pierwszej w Wojsku Polskim brygady zmotoryzowanej. W jej skład miały wchodzić: sztab, kompania łączności, oddział rozpoznawczy, dwa pułki kawalerii zmotoryzowanej, dywizjon artylerii, baon saperów, baon pancerny, dywizjon ppanc. I bateria plot. Ze względów oszczędnościowych i eksperymentalnego charakteru tworzonej jednostki tylko cześć z wymienionych jednostek miała wchodzić organicznie w skład brygady1. Wśród nich nie znalazł się oddział rozpoznawczy (sic!), który formowany był na czas ćwiczeń.
Dopiero 1 lipca 1938 na mocy rozkazu Departamentu Dowództwa Ogólnego Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 1525/tajne z dnia 20 kwietnia 1938 roku, został powołany do życia, jako organiczna część brygady Dywizjon Rozpoznawczy 10 Brygady Kawalerii. Jako miejsce formowania i stacjonowania tego oddziału wyznaczono rzeszowskie koszary „Za Wisłokiem” , które dzielił z formowanymi: szwadronem łączności (od 28 czerwca 1938 r.) oraz dywizjonem przeciwpancernym ( od czerwca1938 r.).2
Na dowódcę nowo tworzonego oddziału powołano mjr Ksawerego Święcickiego, który wyznaczył:
– mjr Jerzego Jasiewicza – dowódca szwadronu strzeleckiego
– rtm. Stefana Siewicza – kwatermistrz
– rtm. Stanisława Krahelskiego – adiutant dywizjonu
– por. Stefana Piklikiewicza – dowódca plutonu przeciw pancernego
– por. Henryka Żarskiego – dowódca plutonu motocyklistów
– kpt. br. panc. Tadeusza Pobralskiego – oficer techniczny
Struktura dywizjonu rozpoznawczego wzorowana była na analogicznych jednostkach wchodzących w skład niemieckich jednostek zmotoryzowanych. W wyniku doświadczeń zdobytych podczas ćwiczeń w obozie Barycz koło Końskich oraz operacji zajęcia Zaolzia oddział rozpoznawczy w 1939 r. składał się z:
– Dowództwa dywizjonu
– Szwadronu strzeleckiego
– Szwadronu czołgów rozpoznawczych
– Plutonu przeciwpancernego
– Plutonu motocyklistów
– Plutonu ckm
– Plutonu łączności
– Plutonu techniczno – gospodarczego
– Drużyny pionierów 3
Początkowo proporczyk Dywizjonu Rozpoznawczego, zaprojektowany przez płk Trzaska – Durskiego miał barwy szkarłatno-pomarańczowe z białym trójkątem
Jednak Ministerstwo Spraw Wojskowych nie zatwierdziło tych barw. Dziennikiem Rozkazów nr 5/39 z czerwca 1939 roku wprowadziło jako barwy dywizjonu proporczyk amarantowo – pomarańczowy (barwy kawalerii i broni pancernej) z szmaragdowym pasem (kolor rozpoznania). Oficerowie, podchorążowe, podoficerowie i ułani dywizjonu nałożyli te barwy w dniu 1 lipca 1939 roku.4
1.Jerzy Majka „Brygada Motorowa płk. Maczka” Rzeszów 2008, s.14-15
2.Eugeniusz Piotr Nowak „Dywizjon Rozpoznawczy 10 Brygady Kawalerii 1938-1939”, Kraków 1999, s.12
3.Eugeniusz Piotr Nowak „Dywizjon Rozpoznawczy 10 Brygady Kawalerii 1938-1939”, Kraków 1999, s.265
4.”Rozkazy Dzienne Dywizjonu Rozpoznawczego 10. BK 1938-1939″, syg. I.321.41.1, Centralne Archiwum Wojskowe.