Stowarzyszenie "Odwach"

Witam,

Ostatnio dużo czytam nt. Żandarmerii w 1.DPanc. więc chciałbym się z Wami podzielić moimi ustaleniami.

Żandarmeria 1.Dywizji Pancernej /order of battle 1944/ :

- 2 Samodzielny Pluton Żandarmerii
- 3 Samodzielny Pluton Żandarmerii
- 6 Samodzielny Pluton Żandarmerii

- 1.Szwadron Regulacji Ruchu (do 3 stycznia 1945 r.) jako samodzielna jednostka nie będąca de facto typową żandarmerią ale korzystająca z części praw i oparta w umundurowaniu na żandarmskich "atrybutach".

8 Szwadron Żandarmerii (od 3 stycznia 1945 r.) w mojej ocenie to połączenie dwóch w/w formacji w 1 całość.

Jak powstała żandarmeria dywizyjna:

W dniu 20.10.1941 rozkazem NW gen.Klimecki określił nową organizację żandarmerii dla jednostek służących w Wielkiej Brytanii. Nie będę tu dokładnie opisywał co wprowadzono, a co usunięto - ograniczę się tylko do wpisów dotyczących naszej jednostki czyli 1.DPanc.

I tak dowódca 1 Korpusu przydzielił plutony żandarmerii / a było ich 12/ do odpowiednich jednostek:

1 pluton - 1 Brygada Strzelców,
2 pluton - 10 Brygada Kawalerii Pancernej,
3 pluton - 16 Brygada czołgów itd.

W początkowej fazie organizacji 1.DPanc tj. w drugiej połowie kwietnia 1942 roku, służbę bezpieczeństwa na terenie dywizji pełniły trzy plutony żandarmerii wydzielone z 1.Szwadronu Żandarmerii, /i nie chodzi tu o 1.Szwadron Regulacji Ruchu!!!/, plutony nr. 2,3 i 6.

10 października 1942 roku zastępca dowódcy 1. Szwadronu Żandarmerii mjr Klemens Rudolf został przeniesiony do dyspozycji dowódcy 1.DPanc , na stanowisko dowódcy żandarmerii tej dywizji, które objął dn. 21.10.42. z zadaniem koordynowania prac wszystkich plutonów i organizacji żandarmerii 1.DPanc. Służbę tą pełnił przez okres 11 miesięcy.

Rozkazem NW z dnia 17.02.1943 roku zatwierdzono organizację wojenną 3.Szwadronu Żandarmerii z przeznaczeniem dla 1.DPanc, a z dn. 1.04.43 szwadron ten składał się z 5 plutonów:

2 pluton przy dowództwie 10.BKPanc,
3 pluton przy dowództwie 16. BCz,
6 pluton przy dowództwie 1.DPanc,
13 pluton przy dowództwie Grupy Wojsk Wsparcia,
14 pluton przy sztabie tyłów 1.DPanc.

Rozkazem NW z dn. 21.09.43 nakazuje rozformowanie z dniem 31 października 1943 roku 3.Szwadronu przy 1.DPanc, w jego miejsce powstał Oddział Żandarmerii pod dowództwem por. Michała Wolnika.

Żandarmeria przy Wielkich Jednostkach zorganizowana była w Szwadrony. Każdy szwadron miał posiadać jeden szwadron 6 -plutonowy, zaś każdy korpus - jeden szwadron o 9 plutonach (armia - jeden szwadron o 9 plutonach i 4 szwadrony żandarmerii Regulacji Ruchu).
W kwietniu 1944 roku w odprawie u szefa żandarmerii MON uczestniczyli:
Szef żandarmerii Jednostek WP w Wielkiej Brytanii, jego zastępca szef żandarmerii 1.Korpusu Polskiego, dowódca 1.Szwadronu Żandarmerii, szef żandarmerii 1.DPanc - kpt.Michał Wolnik oraz dowódcy pozostałych szwadronów 1.Korpusu.

Rozkazem NW z dn. 15.01.1945 polecał że plutony w Szwadronach 1,2,4 i 6 otrzymują numerację porządkową w ramach poszczególnych Szwadronów. W 1.DPanc oraz 1.SBS plutony żandarmerii otrzymały nazwy samodzielnych plutonów /Szef. Żand.40/45 z 2.02.45/ w związku z tym numeracja plutonów żandarmerii była następująca:

E/ w 1. Dywizji Pancernej:
- 2.pluton - 2.Samodzielny Pluton (tzw. pluton ochrony sztabu),
- 3.pluton - 3.Samodzielny Pluton,
- 6.pluton - 6.Samodzielny Pluton,

Tyle jeśli chodzi o temat żandarmerii w 1.DPanc tak w wielkim skrócie.

Od Michała mam wzmiankę, że 1.DPanc posiadała:

Szefa Żandarmerii mjr żand. Wolnik Michał oraz Szefa Regulacji Ruchu również majora ale w stopniu mjr kawalerii Anatola Pieregorodzki - wrześniowego szefa plutonu RR przy 10.BK Panc. 2.RP .To chyba tłumaczy dlaczego część widocznych na zdjęciach "żandarmów RR" posiada proporczyki, podczas gdy np. żandarmi z plutonu ochrony sztabu noszą patki kołnierzowe czerwone z żółtą wypustką.

Reasumując w świetle przedstawionych faktów, opierając się na książce B.Packa, mogę stwierdzić, że w 1.DPanc była oddzielnie Żandarmeria i oddzielnie służba Regulacji Ruchu. Oba oddziały na pewno w jakimś stopniu ze sobą współdziałające ale o zupełnie innych kompetencjach. Nie każdy członek RR w mojej ocenie mógł być Żandarmem. A to że nosili wszyscy opaski MP? No to chyba jeden z nielicznych elementów wyposażenia poza białymi elementami weebingu oraz rękawami, który dodatkowo odróżniał żołnierza kierującego ruchem na skrzyżowaniu od reszty oraz podkreślający jego służbę w tym danym momencie i wołający "masz wykonać moje polecenie".

A 8.Szwadron Żandarmerii w mojej ocenie to połączanie "twór",na którego temat tak na prawdę bardzo mało wiemy. Wydaję się, że jest to próba połączenia 3 plutonów żandarmerii dywizyjnej z 6 plutonami z 1.Szwadronu RR, ale nie mam na to dowodów - trzeba by pokopać w Instytucie...

Wszelkie informacje oraz komentarze miło widziane, sam nie wiem wszystkiego więc proszę Was o pomoc. Po internecie krążą informacje jako to Pluton Regulacji Ruchu, a potem 1.Szwadron RR to żandarmeria dywizyjna i kropka. Niestety tak nie jest.

Żandarmeria dywizyjna to 3 plutony żandarmów oraz 6 plutonów żandarmów RR.



Zdjęcie od Olo z izby pamięci "Bredy", na fotce Franciszek Staniek żandarm z plutonu ochrony sztabu, zwróćcie uwagę na patki kołnierzowe.

Ja póki co przesłałem Tobie Sebastianie wszystko, co miałem. Warto by przewertować jeszcze treść rozmaitych książek wspomnieniowych pisanych przez oficerów i szeregowych dywizji, acz to bardziej żmudna już praca.
Obawiam się, że bez solidnej kwerendy w Sikorskim wiele nowego nie odkryjemy.

Wbrew pozorom w ogólnodostępnej literaturze coś tam znaleźć można. Poszperałem trochę i oto co udało mi się ustalić.

Zacznę od patek kołnierzowych. Zastanawialiśmy się z Sebastianem czemu pan Franciszek Staniek ma patki, a nie proporczyki szwadronu regulacji ruchu. Wdowa po ś.p. F.Stańku mówiła mi, że jej mąż „ochraniał Maczka”. A więc najprawdopodobniej był żandarmem w plutonie ochrony sztabu.

No ale dlaczego żandarmeria 1. Dywizji Pancernej nie miała proporczyków a patki?
W książce Stephane’a Briere i Michaela Pepina „L’epopee de la 1RE Division Blindee Polonaise” zamieszczona została tablica z proporczykami 1. Dywizji Pancernej. Wyraźnie na niej napisano, że proporczyki dla żandarmerii nie zostały zatwierdzone:



Podobna barwna tablica została zamieszczona w albumie wydanym przez Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego oraz Polską Fundację Kulturalną pt. „Generał Stanisław Maczek”. Na tablicy widnieje adnotacja, iż w przypadku żandarmerii, duchowieństwa i korpusu audytorów obowiązywały patki wg Dz.Rozk. Nr 5/41.




Szczęśliwie się składa, że dysponuję tymże rozkazem z Dziennika Rozkazów Naczelnego Wodza. Stoi w nim jak byk, że patka ma być pąsowa, wypustka zaś żółta.

Mike pisze:Obawiam się, że bez solidnej kwerendy w Sikorskim wiele nowego nie odkryjemy.

Część papierów z IPMS dotyczących szwadronu regulacji ruchu mam, Sebastianowi przesłałem. Jeżeli ktoś sobie życzy, to mój e-mail jest znany. Gorzej sprawy się mają z tą nieszczęsną żandarmerią. Tu zaiste potrzeba dogłębnej kwerendy.

Sebastian ustalił, że żandarmeria dywizyjna i regulacja ruchu to dwie różne sprawy. Poniekąd potwierdza to publikacja Juliusza Tyma „1. Dywizja Pancerna. Organizacja i wyszkolenie”, w której znalazł się spis oficerów 1. Dywizji Pancernej z czerwca 1944 roku. Jest to dokument zarejestrowany w kancelarii 11. kompanii saperów.
Zarówno szef służby regulacji ruchu i żandarmerii wchodzili w skład Sztabu dywizji. Szefem RR był mjr kawalerii Anatol Pierogrodzki, zaś szefem żandarmerii major żandarmerii Michał Wolnik.
Trochę w konsternację wprawiła mnie dalsza część spisu. W składzie szwadronu regulacji ruchu było ośmiu oficerów w większości kawalerzystów. Dowódcą szwadronu był rtm kaw. Janusz Nowakowski. Ale dowódcą jednego z plutonów był kpt (?) żandarmerii Michał Wolnik, a jego zastępcą wachm. żand. Romuald Gazdecki.
Wygląda na to, że żandarmeria stanowiła jeden z plutonów regulacji ruchu (niezależny?). Tylko co z podległością służbową? Czy skoro Wolnik był szefem żandarmerii, jednocześnie dowódcą jednego plutonu w szwadronie, to miał podlegać niższemu stopniem Nowakowskiemu ? Hipoteza jest taka, że organizacyjnie pluton wchodził w skład szwadronu, ale służbowo i merytorycznie mu nie podlegał. Wszystko przez brak ludzi.

Z opracowania J. Tyma dowiedzieć się możemy, że oficerem żandarmerii 10. Brygady Kawalerii był por. żand. Zbigniew Bojarski, zaś w 3. Brygadzie Strzelców stanowisko to piastował chor. Piotr Hapka.

Ze sprawozdania Pierogrodzkiego z działań RR wynika, że pluton żandarmerii rzeczywiście wchodził w skład 1. Szwadronu regulacji ruchu. No chyba, że żandarmami Pierogrodzki określał wszystkich żołnierzy szwadronu (?)


Pośrednio wskazywać na to może znakowanie pojazdów szwadronu. Na podszybiach niektórych Willysów widnieje napis „Military Police”, na innych „Traffic Control”. Czy te z „MP” to pojazdy plutonu żandarmerii szwadronu regulacji ruchu? Seria zdjęć Willisów ze znakiem kodowym „43” znajduje się w albumie Andrzeja Kamińskiego „Od Acromy do Zwycięzcy”.

Kolejny interesujący temat: kto wchodził w skład plutonu ochrony sztabu? Czy byli to żandarmi?
Gdy Michał napisał, że trzeba poszperać we wspomnieniach żołnierzy, to uświadomiłem sobie, że mam książkę ze wspomnieniami żołnierza z plutonu ochrony sztabu. Nosi ona tytuł „Peregrinus”, a jej autor Michał C. Bankiewicz był właśnie żołnierzem tego plutonu. Niestety książka jest napisana w nieco naiwny sposób, jest bardzo ogólnikowa i mało wnosi do tematu. Mowy o żandarmerii w niej nie ma.


No i kim jest motocyklista z poniższego zdjęcia. Czy żandarmem, czy regulatorem ruchu, który jedynie konwojuje generalicję? Czy służy on w szwadronie RR czy plutonie ochrony sztabu?


Olo

Hej Olo!

Dzięki za odpowiedź i ciekawe fakty ;)

Faktycznie temat Żandarmerii jest mocno nie zbadany, a dodatkowo jaki to kolor pąsowy? Jaskrawo czerwony czy może łososiowy :P

Zauważyłem mój błąd w opisie wyżej więc tu prostuję : Każda Dywizja miała posiadać jeden szwadron żandarmerii 6 -plutonowy, zaś każdy korpus - jeden szwadron o 9 plutonach (armia - jeden szwadron o 9 plutonach i 4 szwadrony żandarmerii Regulacji Ruchu).

Żandarmeria 1.Dywizji Pancernej /order of battle 1944/ :

Szef żandarmerii 1.DPanc. kpt. Wolnik Michał, któremu podlegały następujące plutony żandarmerii:

- 2 Samodzielny Pluton Żandarmerii
- 3 Samodzielny Pluton Żandarmerii
- 6 Samodzielny Pluton Żandarmerii

Plutony te miały status samodzielnych jednostek żandarmerii...
...a gdzie pozostałe 3 plutony wg. planu? Brak ludzi?

Co do wspomnianego przez Ciebie chorążego Piotra Hapki to w 1943 roku był on p.o dowódcy w 14 plutonie przy sztabie tyłów 1.DPanc. Został powołany na to stanowisko z powodu braku oficerów. W tym samym czasie ówczesny por. Wolnik jest dowódcą 3 plutonu żandarmerii przy dowództwie 16.Brygady Czołgów.

Czyli co jednak mieli braki kadrowe?

Jak podaje B.Pacek, w sierpniu 1944 roku sztab NW polecił utworzyć kadrę zapasową żandarmerii, której zadanie miało być prowadzenie ewidencji oficerów, podoficerów i szeregowych żandarmerii jednostek walczących i wszelkich uzupełnień żandarmerii, szkolenie i doskonalenie fachowe wszelkich uzupełnień dla jednostek żandarmerii i związków nowo organizowanych, zbieranie żołnierzy powracających ze szpitali, odkomenderowań i odsyłanie ich do ich jednostek.

Co do zdjęcia to ja już przyjąłem taktykę, że wszystko co na motorze i w orzeszku to RR hahaha!

Pozdro,
Seba

Sebol pisze:Jaskrawo czerwony czy może łososiowy :P

Pąsowemu najbliżej do łososia, choć takiego bardziej czerwonego. Oczywiście, przepis mundurowy to jedno, a dostępność danych kolorów sukna w miejscu stacjonowania oddziału, to drugie. Nie kojarzę barwy pąsowej w brytyjskiej broni i barwie, a co za tym idzie, mogło z nią być podobnie, jak z amarantem, którego zastępowano burgundem, wiśnią, bordem.

Mike pisze:

Sebol pisze:Jaskrawo czerwony czy może łososiowy :P

Pąsowemu najbliżej do łososia, choć takiego bardziej czerwonego. Oczywiście, przepis mundurowy to jedno, a dostępność danych kolorów sukna w miejscu stacjonowania oddziału, to drugie. Nie kojarzę barwy pąsowej w brytyjskiej broni i barwie, a co za tym idzie, mogło z nią być podobnie, jak z amarantem, którego zastępowano burgundem, wiśnią, bordem.

Dlatego postulował bym za zachowanie kolorów ogólnie przyjętych w żandarmerii PSZ czyli szkarłatnych z żółtą wypustką ;)

Heeee to kobitki przy Naszych rozważaniach na tematy wszelakich kolorów jak i ich odcieni mogą się schować ;)

Wprawdzie to 1941 rok ale na takie coś trafiłem.

Zupełnie przypadkowo, szukając grobów dragońskich w Belgii i Holandii, trafiłem na małe zdjęcie... No właśnie, chyba zdecydowanie żołnierza Regulacji Ruchu.
Na dole strony :)

http://www.polishwargraves.nl/adx/alp.htm

Co ciekawe ma w ten sam sposób zamocowaną szelkę do pasa (bez przedłużki) co żandarm na wrzuconym zdjęciu przez Sebastiana :-)

Dzięki za fotkę - zapisana :)

Tak dokładnie ciekawy sposób ale powiem Wam, że przy moim wzroście ta szelka już leży tak, że jej koniec mam pod naramiennikiem stosując przedłużkę. To co by było jakbym z tego mocowania zrezygnował :P

Tak wiadomo ludzie byli niżsi...

A ja znalazłem takie coś:

Piękne BSA. I wszystkie bez wyjątku z drugim miejscem dla pasażera.
Z tego co się orientuję oryginalnie był to motocykl jednomiejscowy.

Sebol pisze:Tak dokładnie ciekawy sposób ale powiem Wam, że przy moim wzroście ta szelka już leży tak, że jej koniec mam pod naramiennikiem stosując przedłużkę. To co by było jakbym z tego mocowania zrezygnował :P
Tak wiadomo ludzie byli niżsi...

Jak chcesz to dawaj znaka, a zrobię ci taką mega długą szelkę z zapasem :)


Po za tym Olku zdjęcie bardzo fajne. Zawsze mnie zastanawiało jak wygląda przód tych hełmów z białym pasem bo nigdy nie widziałem ich od czoła. Widać, że pas jest dookoła bez żadnych liter jedyne co to wydaje się, że jest nad nimi sam orzeł.

Interesujące, jeszcze jest to co na tej drugiej białej szelce/pasku jest - możliwe, że Sten?


Akurat temat motorów to nie moja gałąź, ale z tego co widać po zdjęciach żandarmerii/RR PSZ-towej włącznie rzecz jasna z IIKP to praktycznie wszystkie brytyjskiej produkcji motory wykorzystywane przez nich miały 2 siedzenia (oczywiście i z pojedynczymi też widać).

Skoro już jesteśmy przy motocyklach :)

Co prawda to 2.KP ale podobnie:






...a tak wogóle to zapraszam na naszą stronę tych co jeszcze nie byli http://3rdpps.co.uk/?lang=pl :)