„Fury” ‒ byłem, widziałem, wyszedłem z kina i...
...mam całą masę przemyśleń, wręcz taką małą burzę myśli, tylko nie wiem, czy to kogo obchodzi, bo mam tych przemyśleń bardzo dużo i nie chciałbym nikogo zanudzać?
1. Skala prawdopodobieństwa w skali makro, na poziomie ogólnym. Czyli pytanie, czy to w ogóle możliwe ‒ czy faktycznie amerykańskich czołgistów (mimo tandetnych czołgów) wysyłano w takie straceńcze misje za linię frontu, aby tę linię nieco przełamali, coś załatwili i jeszcze spróbowali przeżyć i wrócić. Odpowiedź: Tak, tutaj film trzyma się kupy i nie wykracza poza skalę prawdopodobieństwa, czego najlepszym dowodem jest Patton i jego ukochana 4. DPanc, której Patton zlecał takie misje. W końcu przedarcie się pattonowskich czołgów do oblężonego Bastogne, albo próba wyzwolenia obozu jenieckiego Hammelburg to takie akcje na miarę filmu „Fury”. Pod tym względem nie ma się co czepiać tego filmu.
2. Skala prawdopodobieństwa w skali mikro, na poziomie szczegółowym i ludzkim. Czyli pytanie, czy istnieli tacy szaleni amerykańscy czołgiści, którzy brali każdą najgorszą robotę, jakiej nikt inny by się nie podjął? Odpowiedź: I tak, i nie. Ludzi o szaleńczej odwadze nigdy nie brakowało. Rzec by można, że czym dla USAAF był amerykański Żyd por. pil. Abraham Jaffe (wspomniałem go w artykule o Bastogne na Infolotniczym.pl) tym dla wojsk pancernych US Army był amerykański Żyd kpt. Abraham Baum ‒ ulubiony czołgista Pattona. Obaj Abrahamowie brali robotę (wręcz czasami na ochotnika) do jakiej nikt inny nie dotknąłby się i nie nadawałby się. Ale są pewne granice. Czołgista Baum, który wykonał dla Pattona (w zasadzie prywatne) zadanie przedarcia się za linię frontu do obozu Hammelburg jednak nie walczył aż tak samobójczo, żeby po zniszczeniu czołgów jego oddziału uczynić z tych czołgów nieruchome gniazda oporu i walczyć tam do końca, jak w filmie „Fury”. Jednak Baum ewakuował swoich ludzi i siebie, a nie zachował się jak filmowy sierż. Don „Wardaddy” Collier. I w tym momencie wyjeżdżamy poza skalę historycznego prawdopodobieństwa i wkraczamy na poletko poetyki hollywoodzkiej. Ten wątek filmu zachowuje skalę prawdopodobieństwa rzędu, powiedzmy, ok. 65-75 procent.
3. Skala prawdopodobieństwa w odniesieniu do Niemców. Beznadziejna ‒ jak zawsze w filmach wojennych produkcji byłych państw alianckich. Niemcy to jak zawsze idioci w tych filmach. Spośród ok. 300 Waffen-esesmanów ok. 200 z nich daje się wystrzelać przez jeden unieruchomiony czołg w trakcie bezsensownego i długotrwałego biegania wokół tego czołgu i strzelania do niego z broni małokalibrowej, nie wiadomo po co, chyba że nie podobał im się lakier olive drab i postanowili tego Shermana oskrobać z tego lakieru za pomocą broni kalibru 7,92 mm i 9 mm. Za to wszystko dwója, albo pała dla tego filmu. Już to widzę, jak Waffen-SS tak by się dało wystrzelać mając przy tym (jak w tym filmie) wiele Panzerfaustów. Unieruchomiony czołg sierż. Colliera wydaje się nie mieć martwych stref ostrzału niczym bombowce B-17/B-29. Nie ma jak podejść do tego czołgu, żeby go raz na zawsze zniszczyć jednym-dwoma Panzerfaustami. Śmieszne toto i pokazujące umysłowość producentów filmu.
4. Skala prawdopodobieństwa w sensie taktycznym. Otóż mam wątpliwości, czy istniał wtedy taki czołgowy „dog fight” na wzór walki myśliwców w powietrzu, a na dodatek, czy ta walka kołowa rozgrywała się na dystansie kilku metrów, jak w filmie „Fury”? Coś mi to jest podejrzane. I tak samo coś mi się nie podoba z amerykańską komendą, aby taranować Tygrysa, gdy już nie było wyjścia i doszło do zwarcia na dystansie kilkudziesięciu metrów. Działy się takie rzeczy czy to u Amerykanów, czy u innych alianckich operatorów Shermanów? Mimo wszystko być może, bo gdyby tak spojrzeć na problem przestrzennie i geometrycznie, to po taranie przez minimum dwa Shermany z maksymalnie podniesionymi lufami można by zablokować obrót wieży Tygrysa (coś jak w uliczce w „Złocie dla zuchwałych”), a wtedy można by „porozmawiać” z załogą Tygrysa po otwarciu włazów do niego. Ale jeśli to błędne rozumowanie to proszę pastwić się nad nim i prostować do woli...
5. Tak się zastanawiam, po co w ogóle ten film powstał (oczywiście poza żądzą worków $)? Bo że wojna to upadek ludzkiej inteligencji i kompletna dehumanizacja, to takich filmów już sporo powstało w najnowszym nurcie kina drugowojennego gdzieś tak powiedzmy w ostatnim 20-leciu. I tak nikt z tego nie wyciąga wniosków, wojny jak były, tak są, a wręcz jakby ich przybywało, a więc grochem o ścianę, można sobie apelować do resztek humanizmu, a ludzkość i tak ma to w pupie.
6. Czy to film dobry, czy niedobry? Z każdego kąta wszyscy pieją, że dobry, albo nawet znakomity. Pieją i historycy, i krytycy filmowi, i rekonstruktorzy historyczni, i wszelkiej innej maści miłośnicy historii II wojny. Też się temu trochę dziwię, tak jak Michał, bo to jest tak, jak gdyby „Fury” był jak samotna wyspa na oceanie światowej produkcji filmowej poświęconej II wojnie, a przecież tak nie jest. Moim zdaniem na pewno nie jest to film zły (mimo że straszny), ale ja bym z niego uczynił film do przymusowego oglądania przez wszystkie kobiety, żeby popukały po głowie swoim mężczyznom zafascynowanym wojną i żeby kobiety pytały swoich mężczyzn ‒ człowieku, co cię tak podnieca w wojnie?
7. Ponowne pytanie ‒ po kiego grzyba ten film powstał z takim nakładem sił, czytaj gadgetów o jak najlepszej historycznej jakości? Moim zdaniem o wiele większe humanistyczne (znaczy ostrzegawcze, dehumanizacyjne) przesłanie niesie mój ulubiony film „When Trumpets Fade” (w Polsce znany pod różnymi tytułami), który, cholera jasna, został na swoje nieszczęście wyprodukowany wtedy, gdy SPR (oba filmy z 1998 r.) i oczywiście lobby wiadomo jakie uczyniło dzieło z SPR, a WTF pozostał w jego cieniu. W kategoriach jakiegoś przesłania humanistycznego WTF wcale nie jest gorszy, a moim zdaniem wręcz lepszy od „Fury”, więc ponawiam pytanie, po co powstał ten „Fury’, bo niestety mam nieodparte wrażenie, że powstał pod najsilniejszą presją lobby gadgetowego, które nawet wywlokło z muzeum Tygrysa? I po jaką gadgetowską cholerę? To samo antywojenne przesłanie można by uzyskać z takimi samymi „Tygrysami”, jak w „Złocie dla zuchwałych”, czyli z obspawanymi na kanciasto T-34. I dlatego mam smutne wrażenie, że „Fury” to sztuka dla sztuki ‒ film zrobiony przez pasjonatów militariów i militaryzmu, pod terrorystyczne dyktando forów internetowych czepiających się o każdy szczegół filmów wojennych, film zrobiony pod terroryzmem domowych militarystów w ciepłych kapciach. Takie niestety mam wrażenie, choć jak powiadam nie dałoby się stwierdzić, że to film niedobry. Okropny, ale umownie dobry, bo może coś nakładzie do głowy co mądrzejszym ludziom.
8. Żeby potrząsnąć niektórymi ludźmi, a szczególnie rekonstruktorami historycznymi, ja bym połączył ten film z książką historyka dr. Donalda E. Gravesa pt. „South Albertas”, który jako pierwszy w świecie pokazał to, jak wyglądał czołgista Shermana po trafieniu czołgu pociskiem p-panc. Po połączeniu tych dwóch rzeczy pytałbym rekonstruktorów historycznych: Rekonstruktorze historyczny ‒ dlaczego nim jesteś, co takiego jest w II wojnie, że tak cię ona fascynuje, co takiego pięknego jest w tym, że biegasz, strzelasz do ludzi, umownie zabijasz ich i masz z tego satysfakcję?
9. Aktorzy drugiego i trzeciego planu ‒ dwója, albo wręcz pała z antropologii! Trafiając na mnie to producenci tego filmu mają wyjątkowego pecha, bo ja mam swoisty radar na takie rzeczy i jestem na to wyczulony. Fastfoodowca i amerykański byczy kark rozpoznaję z pięciu mil bez lunety snajpera. Po co było wywlekać tego Tygrysa z muzeum, jeśli nie zadbano o taki elementarz, jak antropologia i prawidłowe sylwetki niedożywionych ludzi epoki wielkiego kryzysu? Za dużo tam jest statystów za starych i zatłuszczonych. Naprawdę pyzate, nalane facjaty to nie na ten okres historyczny i to miejsce na świecie. Taka blada chudzina, jak aktor Logan Lerman (filmowy Norman Ellison i drugi główny bohater filmu) to jest ideał jak na tamte czasy i takich ideałów przecież dałoby się zgromadzić w odpowiedniej liczbie. Sam tłumaczyłem dokumenty amerykańskiego lotnictwa morskiego z II wojny, jak adeptów szkół lotniczych USN/USMC zmuszano do uprawy roli (a powinni wtedy kuć teorię), bo sił zbrojnych na nic nie było stać, nawet na prawidłowe jedzenie i żołnierze musieli je sobie sami zapewnić, żeby mieli choć minimum witamin. Tak samo było w całych amerykańskich siłach zbrojnych. A w filmie „Fury” spaślaków nie brakuje. Tylko z czego? Te legendarne amerykańskie puszki soków, owoców i wszelkiego innego porządnego jadła docierały głównie do gangsterów z QMC i tu ich żywot się kończył, a na front szło byle co, czego na tyłach nikt by już nie tknął.
10. Michale, absolutna racja z językiem. Wszystko w tym filmie jest „fucken” a to jest ahistoryczna bzdura. U nas przed wojną, czy nawet do lat 60. też przecież nic nie było „p...dolone” na taką skalę, jak obecnie. Chamstwo językowe na całym świecie zaczęło się upowszechniać gdzieś tak w latach 70. Po wojnie na polskich stadionach piłkarskich, gdy jeszcze nie było tych neandertalczyków, co teraz, to się wrzeszczało „sędzia kalosz”, a nie sędzia z dodatkiem słów na ch, k, j, p itd.
11. Dobrze, że jest w filmie jasno pokazane, że nie da się z wojny wyjść nie ubrudzonym nią nawet wówczas, gdy jest się humanistą-idealistą. Młodziutki idealista Norman Ellison, gdy ma przez dowódcę powiedziane, że cudnej urody Niemki Emmy (aktorka Alicia von Rittberg) „jeśli ty nie weźmiesz, to zrobię to ja” to idealista już wie, co trzeba zrobić. Nie wiem, czy to tej sceny (czy innych prostackich) nie wytrzymuje teraz część amerykańskiej opinii publicznej, ale znając poziom edukacji i ogólnej świadomości tejże opinii głowę dam, że przecież nikt nie czytał książki
„The Dark Side of Liberation” o tym, że Amerykanie gwałcili wszystko, co miało temperaturę 36,6° C.
12. Dobrze jest pokazane amerykańskie draństwo polityczne, jeśli ktoś to umie odczytać między wierszami. Od połowy 1944 r. ograniczano już pobór do wojska, żeby nie podpadać wyborcom (7 listopada 1944 r. miały być wszystkie wybory - prezydenckie, do Senatu i do Izby Reprezentantów). Próbowano wygrać wojnę „tym, co jest już w mundurach” bez względu na cenę takiego posunięcia. I stąd właśnie wziął się w tym filmie, jako jeden z dwóch głównych bohaterów, kancelista Norman Ellison (klasyczne „mięso armatnie”), którego jedyne wyszkolenie wojskowe wynosiło osiem tygodni i polegało na maszynopisaniu w tempie minimum 60 znaków na minutę. A tu nagle z takiego dziecka zrobiono pomocnika kierowcy Shermana i strzelca dolnego kaemu, gdy człowiek czołgu na oczy nie widział w swoim życiu. Nie widział nawet peemu M3.
13. I na zakończenie jeszcze raz coś o skali prawdopodobieństwa: Główny bohater czołgista sierż. Don „Wardaddy” Collier ‒ mając (we wcześniejszych kampaniach na MTO i ETO) poparzone całe plecy i dwie szramy na twarzy ‒ mówi o swoim żołnierskim fachu „To najlepsza robota, jaką kiedykolwiek miałem”. Czy tacy ludzie istnieli? Nie wiem. Mnie się to nie mieści w głowie, ale nie wykluczam, że mnie po prostu za mało się mieści...
Tyle ode mnie na gorąco o „Fury”. Jak mi coś jeszcze przyjdzie do głowy to napiszę.
Pozdrowienia dla wszystkich
Grzegorz
PS.
I jeszcze coś na luzie... Co ten film ma wspólnego ze „Złotem dla zuchwałych”? Owoż troszeczkę ma :-)
Papa Eastwood na Shermanie jechał na ETO po szkopskie złoto, a Eastwood junior (Scott Eastwood) gra w „Fury” sierżanta Milesa na tymże ETO, choć nagrabić to się w tym filmie nie bardzo dało co, chyba tylko butelkę sznapsa, a i tego biedni amerykańscy żołnierze nie mogą napić się w spokoju, bo na pewnym amerykańskim forum historycznym trwa oburzenie, że to nieprawda, że GIs chlali i w ogóle zachowywali się brzydko na tym piekielnym ETO. Rany, skąd się tacy współcześni głupcy biorą... Jasne, same niepokalane anioły wyzwoliły ETO.
