[referat] Mausery w Wojsku Polskim
: śr 09 maja, 2007 11:24 pm
[center]Broń systemu Mauser w II RP[/center]
- Produkcja Mauserów w Polsce
- Po przyznaniu Polsce królewskiej fabryki karabinów w Gdańsku, Wojsko Polskie zatwierdziło do użytku broń systemu Mauser. Produkcję na początku lat dwudziestych rozpoczęto w Warszawie, w Państwowej Fabryce Karabinów.
Tuż po zakończeniu pierwszej wojny światowej, do roku 1925 produkowano karabiny wz.98.
W 1927 roku, w Radomiu produkcję zaczęła Państwowa Wytwórnia Broni w Radomiu, która na przełomie lat 30-stych zmieniła nazwę na Fabrykę Broni w Radomiu.
W latach 1925-1935 dominował trend przezbrajania wojska w karabinki, które w tych latach produkowały obydwie fabryki. Produkowały one do roku 1931 karabinek 98, natomiast karabinek wz.29 produkowano tylko w Radomiu, nieprzerwanie do wybuchu wojny.
Pod koniec lat trzydziestych "zrehabilitowano" karabiny, jako celniejsze i donośniejsze. W Radomiu rozpoczęto produkcję karabinu wz.98a, który w stosunku do wersji 98 miał płaski celownik. Do wybuchu wojny wyprodukowano ich zaledwie 44,5 tys., w przeciwieństwie do 264 tys. karabinków wz.29 i aż 345,7 tys. karabinków wz. 98 (w obydwu fabrykach - 189,6 tys. Warszawa i 156,1 tys. Radom). Karabin wz. 98 w został wyprodukowany w zaledwie 22 tys. sztuk w Warszawie w latach 1923-1924.
Dane te oznaczać by mogły, że w WP w 1939 roku najmniej było karabinów, co nie jest prawdą - bardzo wiele karabinów (niestety nie wiadomo ile) pochodziło z czasów pierwszej wojny, które przejęto jako "poniemieckie". Początkowo produkowano także z pozostawionych części niemieckich.
Karabiny (zresztą karabinki też) z oznakowaniami niemieckim "polonizowano" o czym będzie mowa poniżej.
- Po przyznaniu Polsce królewskiej fabryki karabinów w Gdańsku, Wojsko Polskie zatwierdziło do użytku broń systemu Mauser. Produkcję na początku lat dwudziestych rozpoczęto w Warszawie, w Państwowej Fabryce Karabinów.
- Mausery - gdzie jakie były używane?
Pierwsza wojna światowa (kb 98, kbk 98)- W czasie pierwszej wojny w wojsku niemieckim używano karabinów wz. 1898 oraz karabinków wz. 1898. Karabinów używano praktycznie wszędzie oprócz artylerii, kawalerii i innych jednostek drugiego rzutu, nie licząc jednostek zapasowych i wartowniczych gdzie najczęściej używano broni starszej (Mausery wz. 1888 , wz. 1871 , wz. 71/84)
- W powstaniu wielkopolskim, używano dokładnie takich samych mauserów jak pierwszowojenna armia niemiecka, choć użyto w powstaniu także pewną ilość broni myśliwskiej. W te same mausery wyposażone były jednostki wielkopolskie, walczące z Bolszewikami na wschodzie. Cała broń była pochodzenia niemieckiego, zdobyta na Niemcach.
- Wojsko Polskie w czasie kampanii wrześniowej używało kb 98 produkcji niemieckiej, kb 98 i 98a produkcji polskiej, kbk98 produkcji polskiej i niemieckiej oraz kbk. 29 produkcji polskiej. Karabinów używano praktycznie wszędzie oprócz artylerii, kawalerii i innych jednostek drugiego rzutu.
- Niestety, nie sposób opisać wszystkich modeli karabinów Mauser, ponieważ na licencji produkowano je w bardzo wielu krajach - Europy, Azji i Ameryki Południowej a do miejsc używania możemy doliczyć jeszcze Afrykę.
- Różnice, podobieństwa i charakterystyczne cechy poszczególnych modeli
karabinek wz.29
karabinek wz.98
- Różnice między karabinkami 98 i 29
- Muszka
Oba karabinki maja charakterystyczną muszkę - wyróżniającą je spośród innych mauserów. Ma ona osłonę z boku, oraz charakterystyczny "bolec" z przodu który pozwala zamontować zapiaszczacz. Muszka przedstawiona poniżej, oprócz obydwu polskich karabinków stosowana była także w niemieckim karabinku wz.98. Tak więc na niemieckie karabinki 98 tak samo montowano zapiaszczacze.
Spotkałem także muszke tego typu bez bolca do zapiaszczacza - niestety nie umiem powiedzieć kto takich używał.
- jaskółcze oko
Kolejna charakterystyczną cecha obydwu karabinków, jest tzw. jaskółcze oko, czyli sprzączka do bocznego założenia pasa.
Mówi się, że ten całkowicie polski patent miał być sposobem na oszczędność drewna.
- Celownik
Oba karabinki miały także różne celowniki. Karabinek wz.29 według instrukcji Ministerstwa Spraw Wojskowych powinien mieć celownik jak na rysunku poniżej, jednak wszystkie znane egzemplarze nie mają widocznej na podstawie celownika dodatkowej skali. Ponadto, według obrazka skala na szczerbince zaczyna się od dwójki czyli dwustu metrów.
Na wszystkich dotychczasowo widzianych egzemplarzach skala zaczyna się od trójki. Na potwierdzenie słów zamieszczam zdjęcie szczerbiny, widoczna skala od 3 do 20.Ponadtwo suwak na schemacie jest inny niż w rzeczywistości.
Szczerbina karabinka wz. 98 miała skalę od 4 do 20, wedle instrukcji. - Bączki
Obydwa karabinki miały inne bączki. Przedni bączek kbk.98 jest dwuczęściowy.
Tylni bączek kbk.98
Bączki kbk.29
Bączek przedni w kbk 29 jest jednoczęściowy, jest monolitem. Bączek tylni także doskonale widoczny na zdjęciu. - Komora nabojowa
Karabinki ponadto różnią się komorami. Komora kbk 98 ma charakterystyczne zwieńczenie zachodzące na drewno, oraz nie ma z boku wyszlifowanej powierzchni gdzie nabijano znaki odbioru wojskowego.
Karabinki 98 miały nabite K98.
Karabinki wz.29 miały nabite wz.29 lub K29, zależnie od serii.
- Wyrzutnik
Zdjęcie przedstawia kolejny, charakterystyczny element polskiego karabinka 29, nitowany schlosshalter czyli wyrzutnik. W żadnych innych mauserach tego nie ma. Niestety, nie wiadomo czy w karabinkach 98 były takie same.
- Rączka zamka
Kolejna sprawą jest kwestia rączek od zamka. Czasem słyszy się, że kbk miały tylko proste rączki. Jest to mit, obydwa karabinki produkowano w zależnie od serii z prostymi i łamanymi rączkami zamka. - Koźlik
Warto jeszcze powiedzieć o koźliku ("pręt" wystający przy końcu kolby), części która wyróżnia kbk 98 spośród innych mauserów. Pomagał podczas walki na bagnety oraz podczas stawiania broni w kozły.
- Muszka
- Różnice między karabinkiem 98 produkcji niemieckiej i polskiej
Polskie i niemieckie karabinki wz. 98 - niby identyczne, a jednak nie...
Jest to rysunek z przedwojennej instrukcji obsługi karabinka, pokazujący z grubsza różnice. Tak naprawdę było ich trochę więcej. Najbardziej widoczna różnica - koźliki.
Polski jest dwuczęściowy, można go rozmontować.
Niemiecki jest jednolity i jednoczęściowy
- Co robioną z przejętą od Niemców bronią?
Z czasów Powstania Wielkopolskiego, a następnie z niemieckich części z Gdańska w Wojsku Polskim znalazło się duża część Karabinów mauser z niemieckimi sygnaturami i oznakowaniami. Polacy, chcąc "spolonizować" broń nabijali obok sygnatur pruskich także orzełki, sygnatury "FB" w trójkącie, ponieważ głównie w Fabryce Broni w Radomiu dokonywano tych przeróbek.
Niemiecki karabin 98, spolonizowany przez nabicie znaku "FB" oraz orzełków.
W czasie napraw i remontów niemieckie karabinki wz. 1898a upodabniano do karabinków produkcji polskiej. Zmiany polegały na:- zaklejeniu otworu w kolbie do przeciągania pasa,
- wykonaniu wyżłobienia w kolbie i dodaniu poprzeczki ("jaskółcze oko"),
- dodaniu strzemienia tylnego,
- wymianie koźlika, w wypadku uszkodzenia, na koźlik produkcji polskiej,
- wymianie trzewika kolby, jeśli stary był zniszczony,
- wymianie bączka tylnego na bączek produkcji polskiej,
- wymianie łoża, jeśli było zniszczone, na łoże produkcji polskiej.
- Różnice między karabinkami 98 i 29