[referat] Mausery w Wojsku Polskim

Moderator: Mike

Awatar użytkownika
Stachu
Posty: 940
Rejestracja: sob 16 paź, 2004 2:26 pm
Lokalizacja: Poznañ

[referat] Mausery w Wojsku Polskim

Post autor: Stachu »

[center]Broń systemu Mauser w II RP[/center]
  • Produkcja Mauserów w Polsce
    • Po przyznaniu Polsce królewskiej fabryki karabinów w Gdańsku, Wojsko Polskie zatwierdziło do użytku broń systemu Mauser. Produkcję na początku lat dwudziestych rozpoczęto w Warszawie, w Państwowej Fabryce Karabinów.

      Tuż po zakończeniu pierwszej wojny światowej, do roku 1925 produkowano karabiny wz.98.

      W 1927 roku, w Radomiu produkcję zaczęła Państwowa Wytwórnia Broni w Radomiu, która na przełomie lat 30-stych zmieniła nazwę na Fabrykę Broni w Radomiu.

      W latach 1925-1935 dominował trend przezbrajania wojska w karabinki, które w tych latach produkowały obydwie fabryki. Produkowały one do roku 1931 karabinek 98, natomiast karabinek wz.29 produkowano tylko w Radomiu, nieprzerwanie do wybuchu wojny.

      Pod koniec lat trzydziestych "zrehabilitowano" karabiny, jako celniejsze i donośniejsze. W Radomiu rozpoczęto produkcję karabinu wz.98a, który w stosunku do wersji 98 miał płaski celownik. Do wybuchu wojny wyprodukowano ich zaledwie 44,5 tys., w przeciwieństwie do 264 tys. karabinków wz.29 i aż 345,7 tys. karabinków wz. 98 (w obydwu fabrykach - 189,6 tys. Warszawa i 156,1 tys. Radom). Karabin wz. 98 w został wyprodukowany w zaledwie 22 tys. sztuk w Warszawie w latach 1923-1924.
      Dane te oznaczać by mogły, że w WP w 1939 roku najmniej było karabinów, co nie jest prawdą - bardzo wiele karabinów (niestety nie wiadomo ile) pochodziło z czasów pierwszej wojny, które przejęto jako "poniemieckie". Początkowo produkowano także z pozostawionych części niemieckich.

      Karabiny (zresztą karabinki też) z oznakowaniami niemieckim "polonizowano" o czym będzie mowa poniżej.
  • Mausery - gdzie jakie były używane?
    Pierwsza wojna światowa (kb 98, kbk 98)
    • W czasie pierwszej wojny w wojsku niemieckim używano karabinów wz. 1898 oraz karabinków wz. 1898. Karabinów używano praktycznie wszędzie oprócz artylerii, kawalerii i innych jednostek drugiego rzutu, nie licząc jednostek zapasowych i wartowniczych gdzie najczęściej używano broni starszej (Mausery wz. 1888 , wz. 1871 , wz. 71/84)
    Powstanie Wielkopolskie (kb 98, kbk 98)
    • W powstaniu wielkopolskim, używano dokładnie takich samych mauserów jak pierwszowojenna armia niemiecka, choć użyto w powstaniu także pewną ilość broni myśliwskiej. W te same mausery wyposażone były jednostki wielkopolskie, walczące z Bolszewikami na wschodzie. Cała broń była pochodzenia niemieckiego, zdobyta na Niemcach.
    Kampania Wrześniowa (kbk 98, kb 98, kb 98a, kbk 29)
    • Wojsko Polskie w czasie kampanii wrześniowej używało kb 98 produkcji niemieckiej, kb 98 i 98a produkcji polskiej, kbk98 produkcji polskiej i niemieckiej oraz kbk. 29 produkcji polskiej. Karabinów używano praktycznie wszędzie oprócz artylerii, kawalerii i innych jednostek drugiego rzutu.
    Inne Mausery
    • Niestety, nie sposób opisać wszystkich modeli karabinów Mauser, ponieważ na licencji produkowano je w bardzo wielu krajach - Europy, Azji i Ameryki Południowej a do miejsc używania możemy doliczyć jeszcze Afrykę.
  • Różnice, podobieństwa i charakterystyczne cechy poszczególnych modeli

    karabinek wz.29
    Obrazek

    karabinek wz.98
    Obrazek
    1. Różnice między karabinkami 98 i 29
      • Muszka
        Oba karabinki maja charakterystyczną muszkę - wyróżniającą je spośród innych mauserów. Ma ona osłonę z boku, oraz charakterystyczny "bolec" z przodu który pozwala zamontować zapiaszczacz. Muszka przedstawiona poniżej, oprócz obydwu polskich karabinków stosowana była także w niemieckim karabinku wz.98. Tak więc na niemieckie karabinki 98 tak samo montowano zapiaszczacze.

        Obrazek

        Spotkałem także muszke tego typu bez bolca do zapiaszczacza - niestety nie umiem powiedzieć kto takich używał.

        Obrazek
      • jaskółcze oko
        Kolejna charakterystyczną cecha obydwu karabinków, jest tzw. jaskółcze oko, czyli sprzączka do bocznego założenia pasa.
        Mówi się, że ten całkowicie polski patent miał być sposobem na oszczędność drewna.

        Obrazek
      • Celownik
        Oba karabinki miały także różne celowniki. Karabinek wz.29 według instrukcji Ministerstwa Spraw Wojskowych powinien mieć celownik jak na rysunku poniżej, jednak wszystkie znane egzemplarze nie mają widocznej na podstawie celownika dodatkowej skali. Ponadto, według obrazka skala na szczerbince zaczyna się od dwójki czyli dwustu metrów.

        Obrazek

        Na wszystkich dotychczasowo widzianych egzemplarzach skala zaczyna się od trójki. Na potwierdzenie słów zamieszczam zdjęcie szczerbiny, widoczna skala od 3 do 20.Ponadtwo suwak na schemacie jest inny niż w rzeczywistości.

        Obrazek

        Szczerbina karabinka wz. 98 miała skalę od 4 do 20, wedle instrukcji.
      • Bączki
        Obydwa karabinki miały inne bączki. Przedni bączek kbk.98 jest dwuczęściowy.
        Obrazek

        Tylni bączek kbk.98
        Obrazek

        Bączki kbk.29
        Obrazek

        Bączek przedni w kbk 29 jest jednoczęściowy, jest monolitem. Bączek tylni także doskonale widoczny na zdjęciu.
      • Komora nabojowa
        Karabinki ponadto różnią się komorami. Komora kbk 98 ma charakterystyczne zwieńczenie zachodzące na drewno, oraz nie ma z boku wyszlifowanej powierzchni gdzie nabijano znaki odbioru wojskowego.

        Karabinki 98 miały nabite K98.
        Obrazek

        Karabinki wz.29 miały nabite wz.29 lub K29, zależnie od serii.
        Obrazek
        Obrazek
      • Wyrzutnik
        Zdjęcie przedstawia kolejny, charakterystyczny element polskiego karabinka 29, nitowany schlosshalter czyli wyrzutnik. W żadnych innych mauserach tego nie ma. Niestety, nie wiadomo czy w karabinkach 98 były takie same.

        Obrazek
      • Rączka zamka
        Kolejna sprawą jest kwestia rączek od zamka. Czasem słyszy się, że kbk miały tylko proste rączki. Jest to mit, obydwa karabinki produkowano w zależnie od serii z prostymi i łamanymi rączkami zamka.
      • Koźlik
        Warto jeszcze powiedzieć o koźliku ("pręt" wystający przy końcu kolby), części która wyróżnia kbk 98 spośród innych mauserów. Pomagał podczas walki na bagnety oraz podczas stawiania broni w kozły.
    2. Różnice między karabinkiem 98 produkcji niemieckiej i polskiej

      Polskie i niemieckie karabinki wz. 98 - niby identyczne, a jednak nie...
      Obrazek

      Jest to rysunek z przedwojennej instrukcji obsługi karabinka, pokazujący z grubsza różnice. Tak naprawdę było ich trochę więcej. Najbardziej widoczna różnica - koźliki.

      Polski jest dwuczęściowy, można go rozmontować.
      Obrazek

      Niemiecki jest jednolity i jednoczęściowy
      Obrazek
    3. Co robioną z przejętą od Niemców bronią?

      Z czasów Powstania Wielkopolskiego, a następnie z niemieckich części z Gdańska w Wojsku Polskim znalazło się duża część Karabinów mauser z niemieckimi sygnaturami i oznakowaniami. Polacy, chcąc "spolonizować" broń nabijali obok sygnatur pruskich także orzełki, sygnatury "FB" w trójkącie, ponieważ głównie w Fabryce Broni w Radomiu dokonywano tych przeróbek.
      Obrazek

      Niemiecki karabin 98, spolonizowany przez nabicie znaku "FB" oraz orzełków.
      Obrazek

      W czasie napraw i remontów niemieckie karabinki wz. 1898a upodabniano do karabinków produkcji polskiej. Zmiany polegały na:
      • zaklejeniu otworu w kolbie do przeciągania pasa,
      • wykonaniu wyżłobienia w kolbie i dodaniu poprzeczki ("jaskółcze oko"),
      • dodaniu strzemienia tylnego,
      • wymianie koźlika, w wypadku uszkodzenia, na koźlik produkcji polskiej,
      • wymianie trzewika kolby, jeśli stary był zniszczony,
      • wymianie bączka tylnego na bączek produkcji polskiej,
      • wymianie łoża, jeśli było zniszczone, na łoże produkcji polskiej.
Na sam koniec wisienka - zdjęcie karabinka wz.29 w wersji dla strzelca wyborowego.
Obrazek
Ostatnio zmieniony ndz 13 maja, 2007 10:25 pm przez Stachu, łącznie zmieniany 4 razy.
Czemu nie szturmujecie dworca?
Bo wybombali my wszystkie patrony.
Awatar użytkownika
wielebny
Posty: 3124
Rejestracja: pt 08 paź, 2004 7:51 am
Lokalizacja: Czarnków

Post autor: wielebny »

Jeżeli możesz podeślij mnie ten materiał w HTML-u spakowany na maila, albo jeżeli
pamiętasz login i hasło to prześlij na swoje konto FTP które Tobie dwa lata temu
utworzyłem, to pracę zamieszczę na naszym odwachowym serwerze, w końcu
jest opłacony z naszych składek.

Za tym webparkowym porno-boty ciągną jak smród za... i niedługo dostanę cipca,
od wywalania spamu.

-------------------------

Tekst przeniesiony na forum.

Moja uwaga do referatu to pewna niekonsekwencja w pisowni wzorów karabinów.
Jeżeli w oficjalnej nomenklaturze stosowano zapis wz.98 czy wz.29 to powinno się
tego trzymać w całym tekście.
W pewnym momencie zacząłem się gubić i nie wiedziałem który to 98 niemiecki,
który polski, a który 1898a.
Ostatnio zmieniony ndz 13 maja, 2007 9:21 pm przez wielebny, łącznie zmieniany 1 raz.
don't worry, be hippie
<a href="http://polish-94351846142.spampoison.com"><img src="http://pics3.inxhost.com/images/sticker.gif" border="0" width="80" height="15"/></a>
Awatar użytkownika
Stachu
Posty: 940
Rejestracja: sob 16 paź, 2004 2:26 pm
Lokalizacja: Poznañ

Post autor: Stachu »

No właśnie, mogłem robić błędy bo jeśli mi to wiadomo to zwracam na to zbyt mało uwagi. Wielkie pokłony w twoją stronę za uporzadkowanie mojego bajzlu!
Czemu nie szturmujecie dworca?
Bo wybombali my wszystkie patrony.
Awatar użytkownika
wielebny
Posty: 3124
Rejestracja: pt 08 paź, 2004 7:51 am
Lokalizacja: Czarnków

Post autor: wielebny »

Nie wszystko wyłapałem, bo nie czuję się zbyt mocny w mauserologii,
a z Twojego referatu sporo się dowiedziałem.
don't worry, be hippie
<a href="http://polish-94351846142.spampoison.com"><img src="http://pics3.inxhost.com/images/sticker.gif" border="0" width="80" height="15"/></a>
Awatar użytkownika
Schrek
Posty: 4381
Rejestracja: ndz 10 paź, 2004 7:46 pm
Lokalizacja: W drodze...

Post autor: Schrek »

Rewela na prawdę bardzo fajna sprawa, jedna moja uwaga co do metodologi przydała by sie chociaż podstawowa bibliografia do tego tematu nawet jeśli z niej nie korzy tałes do zawrzeć ją musisz.

Schrek
Będziesz draniu tak długo bił butami w ziemie,
aż ci koniec pikelhaubu z ziemi będzie sterczał
Awatar użytkownika
wielebny
Posty: 3124
Rejestracja: pt 08 paź, 2004 7:51 am
Lokalizacja: Czarnków

Post autor: wielebny »

No proszę, chyba znowu jakieś fluidy, bo minęło prawie półtora roku od kiedy Stasze
zadał kilka pytań na "Odkrywcy" z zakresu mauserologii i dopiero teraz pojawiły się
ciekawe odpowiedzi. Zamieszczam to jako suplement do jego referatu.
2006-01-24 Stachuss na 'Odkrywcy' pisze:
  1. Jakich zestawów czyszczących używali polscy żołnierze? Takie jak niemieckie, w małych blaszanych puszeczkach?
  2. Jak wyglądał celownik kb. 98a produkcji Fabryki Broni w Radomiu? Celownik był płaski, z krzywizną w podstawie. Ale czy wyglądał on jak niemiecki do 98k ? Czy taki jak w kbk29 i kbk98, ale wtedy co z obejmka (lufy sie różniły wymiarowo), czy może to był zupełnie inny celownik?
  3. Czy polskie celowniki do kbk. 29 miały także podziałkę z boku, coś ála garbuski pierwszowojenne, tak jak pokazuje instrukcja tej broni z roku 28?
  4. Muszki do kbk 29/98 maja z przodu zaczep, dzięki któremu możliwe było zamocowanie zapiaszczacza, jednakże widziałem także muszki bez tego "dzyndzla", też polskie.
    Podobno Niemcy w czasie pierwszej wojny także używali zapiszczaczy.
  5. Zapiaszczacz - tak właściwie, jaka miała być jego regulaminowa rola? W przypadku jeżeli tylko chronić przed zanieczyszczeniami, to po co jest to otwierane ? Chyba nie można było strzelać z nałożonym zapiaszczaczem.
  6. Prawdziwe będzie stwierdzenie że celownik kbk.29 miał celownik od 200 m do 2000 m, kbk.98 od 400 do 2000 m? Napewno niemieckie kbk.98 miały takie celowniki (400-2000), a przy opisywaniu różnic między niemieckim a polskim karabinkiem w instrukcji obsługi nie ma o tym słowa.
2006-01-28 wędrowiec39 na 'Odkrywcy' pisze:
  • 1. zestaw do czyszczenia obejmował wycior, pakuły, szmaty, oliwiarkę z olejem N5, zapiaszczacz albo inaczej ochraniacz wylotu, sznur do czyszczenia (zamienne z wyciorem). W co było zapakowane... ha, to jest pytanie. Sądzę, że w jakiś woreczek lniany zaciągany sznurkiem.
  • 2. Dysponuje tylko współczesnymi zdjęciami wz.29 i nie zauważyłem, żeby z boku celownika była jakaś podziałka. czemu miałaby ona służyć?
  • 4 i 5. Zapiaszczacz, czyli ochraniacz wylotu zabezpieczał lufę w trakcie jej konserwacji przed uszkodzeniem. Stąd uchylna klapka. Zdecydowanie zdejmowano ochraniacz w trakcie strzelania. O ile mi wiadomo nie noszono też jej w trakcie przemarszów tudzież innych zajęć oprócz czyszczenia broni, bo na brud w lufie jedynym lekarstwem było... czyszczenie broni. Jak wynika z relacji żołnierzy II RP, czyszczenie broni odbywało się nieustannie. A nawet częściej. Muszki mają zaczep bo ochraniacz należało lekko docisnąć do lufy, wtedy znajdujące się w jego wnętrzu sprężyna uginała się nieco i przekręcając bodaj w prawo występ ochraniacza wchodził w wycięcie w podstawie muszki solidnie go do niej mocując. Tak na marginesie w odlewie wz.29 nie da się tego zrobić, bo nie ma owej szczeliny na występ ochraniacza. Można się jednak pobawić i ją (czyli szczelinę) wypiłować. Jest zima, za oknem mróz, można miło spędzić czas.
2007-05-15 czorny na 'Odkrywcy' pisze:
  1. Zestaw był w parcianym worku, nawet gdzieś na forum widziałem zdjęcie tego.
  2. Tego niewiem, ale na pewno nie był identyczny z tym z polskich karabinków bo chociażby posiada mocowanie nakładki.
  3. Kbk wz 29 nie miały podziałki z boku, nawet te z 1 roku produkcji (1930), dlaczego umieszczono taki rysunek w instrukcji nie wiem, być może prototypy posiadały takową ale to tylko moje spekulacje
  4. Z czego wiem wszystkie polskie muszki miały ten dzyndzel.
  5. Zapiaszczacz chroni wylot lufy przed uszkodzeniem przez wycior podczas czyszczenia (po to ta klapka). Wyszczerbienie wylotu lufy (tzw. korony lufy) powoduje niesymetryczne rozchodzenie się gazów co ujemnie wpływa na tor lotu pocisku tym samym powoduje zwiększenie rozrzutu naturalnego (gazy krzywo pchają jeszcze parę metrów po opuszczeniu lufy pocisk). Zapiaszczacze z tego względu posiadał każdy karabin, polskie były identyczne z niemieckimi w zależności od zastosowanej muszki. Z założonym zapiaszczaczem nie wolno było strzelać pod żadnym pozorem, mogło to spowodować uszkodzenie broni/strzelca. Z tego względu niezależnie od tego czy był to zapiaszczacz do Kb czy do Kbk zawsze zasłaniał muszkę.
  6. Celowniki Kbk wz 29 i wz 98 mają nastawy 300-2000m co 100m, dodatkowo są nastawy pośrednie nie oznaczone na ramieniu 350m, 450m, 550m itd do 1950m. Na odległości poniżej 300m mierzyło się pod cel. Niemieckie Kar 98 (znany też jako 98a lub 98az) którego poprawioną kopią jest Kbk wz 98 miał identyczny celownik (nawet tą samą "czcionkę" liczb, dlatego nie było wzmianki w różnicach). Słynny Kar 98k miał od 100 do 2000 i celownik całkowicie odmiennej konstrukcji.
don't worry, be hippie
<a href="http://polish-94351846142.spampoison.com"><img src="http://pics3.inxhost.com/images/sticker.gif" border="0" width="80" height="15"/></a>
Awatar użytkownika
Janek
Posty: 1479
Rejestracja: ndz 22 paź, 2006 4:38 pm
Lokalizacja: Konin

Post autor: Janek »

Ładnie tylko co to jest "zapiaszczacz"?
Why don't you knock it off with them negative waves?
Awatar użytkownika
Stachu
Posty: 940
Rejestracja: sob 16 paź, 2004 2:26 pm
Lokalizacja: Poznañ

Post autor: Stachu »

wielebny pisze:bo minęło prawie półtora roku
No lepiej późno niz wcale. Szukałem tego postu ale jakoś znaleźć nie moge. Dobrze że inni czuwają.
Janek pisze:Ładnie tylko co to jest "zapiaszczacz"?
To zaślepka na lufę zakładana do transportu i czyszczenia - czyli bardzo często.
Czemu nie szturmujecie dworca?
Bo wybombali my wszystkie patrony.
Awatar użytkownika
Janek
Posty: 1479
Rejestracja: ndz 22 paź, 2006 4:38 pm
Lokalizacja: Konin

Post autor: Janek »

Stachu pisze:To zaślepka na lufę zakładana do transportu i czyszczenia - czyli bardzo często.
Dziękuje, i pytanie za 100 punktów do Brytoholików czy Ciocia Ela też miała takie cuś, i jakto wyglądało.

Przepraszam za offtopik.
Why don't you knock it off with them negative waves?
Awatar użytkownika
Mike
Marszałek
Posty: 12007
Rejestracja: ndz 10 paź, 2004 10:29 pm
Lokalizacja: Poznañ

Post autor: Mike »

Fajna rzecz ten referat. Ja również wiele się dowiedziałem i zawsze będę miał podręczne mauserowe abecadło.
Janek pisze:Dziękuje, i pytanie za 100 punktów do Brytoholików czy Ciocia Ela też miała takie cuś, i jakto wyglądało.
Bez obaw, to nie off topic tylko merytoryczne pytanie związane poniekąd z referatem.
Na mój obecny stan wiedzy: do Enfieldów czegoś takiego nie było. Nie pisze o tym też bardzo szczegółowy zwykle David Gordon. Być może jakieś info udałoby się znaleźć w monografiach karabinów Lee Enfield autorstwa Iana Skennertona... Ale tych póki co się nie dorobiłem.
Widziałem cały szereg "bajerów" do Enfieldów, jak choćby oprawioną w miedź lunetkę wpuszczaną w lufę przy okazji przeglądu broni celem sprawdzenia przez sierżanta poziomu jej wyczyszczenia. Stąd też istnieje możliwość, że taki fant istniał. Być może robili to Australijczycy do swoich Lightgow`ów albo Hindusi do Ishapore`ów.
Hit first. Hit hard. Keep on hitting.
Awatar użytkownika
Stachu
Posty: 940
Rejestracja: sob 16 paź, 2004 2:26 pm
Lokalizacja: Poznañ

Post autor: Stachu »

Generalnie z racji budowy wydaje mi się że Enfield "nie miał jak" mięc czegoś takiego jak zapiaszczacz. Przynajmniej w zbliżonej formie jak te do mausera. Mógł mieć innego rodzaju zatyczki.
Czemu nie szturmujecie dworca?
Bo wybombali my wszystkie patrony.
Awatar użytkownika
Mike
Marszałek
Posty: 12007
Rejestracja: ndz 10 paź, 2004 10:29 pm
Lokalizacja: Poznañ

Post autor: Mike »

Słuszna uwaga. Nasunęła mi myśl, że zapiaszczacz mógł występować przy karabinach No. 3 Mk I, szerzej znanych jako P14/P17 albo slangowo Enfield-Mauser . Konstrukcyjnie przypominały produkty niemieckie, toteż niewykluczone, że i zapiaszczacz skopiowano.
Hit first. Hit hard. Keep on hitting.
Awatar użytkownika
Hubert
Posty: 959
Rejestracja: ndz 06 maja, 2007 6:53 pm
Lokalizacja: Swarzêdz

Post autor: Hubert »

Bardzo ciekawy referat, wiele się z niego dowiedziałem.
Awatar użytkownika
Grzegorz O.
Posty: 394
Rejestracja: sob 31 gru, 2005 6:27 pm
Lokalizacja: Poznañ

Post autor: Grzegorz O. »

Stasze, a propos Twojego starego pytania o celownik kb98a, a także w temacie blokady zamka w kbk 98 (nitowany) - myślę, że można to zbadać, teraz nie pamiętam, ale możemy sprawdzić...
Awatar użytkownika
Stachu
Posty: 940
Rejestracja: sob 16 paź, 2004 2:26 pm
Lokalizacja: Poznañ

Post autor: Stachu »

Skoro można sprawdzić - proszę bardzo, do dzieła. :)
Czemu nie szturmujecie dworca?
Bo wybombali my wszystkie patrony.
ODPOWIEDZ